Telraam (Soroban)

Deze animatie stelt het Japanse telraam (soroban) voor. De kralen zijn op de pennen (kolommen) geregen. Van rechts naar links gezien komen de pennen overeen met eenheden, tientallen, honderdtallen, duizendtallen enzovoort.

De bovenste kralen hebben de waarde 5. De onderste een waarde 1. Anders gezegd: een bovenste kraal op de derde draad van rechts af gezien heeft de waarde van 5 honderdtallen = 500.

Een onderste kraal op de tweede pen van rechts heeft de waarde van 1 tiental = 10.

Een kraal die naar de horizontale balk verschoven is, wordt niet meegeteld.

Het principe van het telraam bestond al drieduizend jaar voor onze jaartelling (bij de Mesopotamiërs). Hiermee konden eenvoudige bewerkingen zoals optellingen en aftrekkingen worden uitgevoerd, maar degenen die er bedreven in waren konden er ook vermenigvuldigen, delen en zelfs worteltrekken.

De soroban is afgeleid van het Chinese telraam (suanpan), maar heeft bovenaan en onderaan een kraal minder. De Japanners maken nog steeds veel gebruik van de soroban. Het wordt nog steeds gebruikt op scholen omdat het een mooi visueel hulpmiddel is om de principes van het decimale stelsel te illustreren. Men ziet daar ook regelmatig handelaren die hun berekeningen met een soroban controleren, die net onder de kassa ligt.

Op 12 november 1946 werd er in Tokio een wedstrijd gehouden tussen een sorobanexpert en een gebruiker van een van de eerste elektronische rekenmachines. De soroban behaalde 4 overwinningen tegen 1 voor de rekenmachine.

Het is zeer indrukwekkend om Japanners met anzan (‘blind rekenen’) bezig te zien.

Na veel training kan een sorobanexpert zich het telraam voor de geest halen en ingewikkelde berekeningen uitvoeren door kralen op een denkbeeldige soroban te verplaatsen.